Шӑматкун, чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкар хулинчи Трактор тӑвакансен культура керменӗнче шкул ачисемпе вӗрентекенсен «Шкул шӑпчӑкӗ» республика конкурсӗ иртнӗ. Конкурса йӗркелекенсем шутӗнче Чӑваш наци конгресӗпе Чӑваш Республикинчи учительсен ассоциацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗ те пулнӑ.
Чӑваш халӑх юррисене юрлакансен ӑмӑртӑвне Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Куславкка, Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Комсомольски, Муркаш, Елчӗк районӗсенчен, Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар тата шкул Ҫӗpпӳ хулисенчен ачасен 11 фольклор ушкӑнӗ, 28 солист, учительсен 6 фольклор ушкӑнӗпе 9 солист хутшӑннӑ.
Солистсемпе фольклор ушкӑнӗсем чӑваш халӑхӗн хӑна, салтак, вӑйӑ, ӗҫ, лирика юррисене шӑрантарнӑ. Уяв каҫӗнче сюжетлӑ вӑйӑсемпе юрӑсем, такмаксемпе ташӑсем пӗp-пӗринпе ылмашса пынӑ.
ЧР Правительстви ача пахчинчи тӳлеве ӳстернӗ. Ҫакна черетлӗ канашлура йышӑннӑ. Хака мӗншӗн ӳстернӗ? Чиновниксем ҫакна апатлану хакӗ хӑпарнипе ҫыхӑнтараҫҫӗ.
ЧР вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, 12 сехетлӗхе ҫӳрекен ачасемшӗн кунне 70–100 тенкӗ тӳлемелле пулӗ. 10 сехетлӗхе пыракансен 55–90 тенкӗ кӑларса хумалла.
Куславкка, Хӗрлӗ Чутай, Шупашкар районӗсенче 12 сехетлӗ режимлӑ ача пахчисенче 70 тенкӗрен йӳнӗрех пулӗ. Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Ҫӗмӗрле районӗсенче 10 сехетлӗ режимшӑн 50 тенкӗрен сахалрах кӑларса хумалла.
Ҫак кунсенче районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсене ҫирӗплетесси малалла пырать. Ӗнер кӑна виҫӗ муниципалитетра Депутатсен пухӑвӗсем иртнӗ, вӗсенче пуҫлӑхсене палӑртнӑ. Улатӑр районне унчченхиллех Николай Романов ертсе пырӗ. Куславккара та малтанхи пуҫлӑхах, Валентин Колмуб, район пуҫлӑхӗнче юлнӑ. Улатӑр хулине ертсе пыма вара ҫак тилхепене вӑхӑтлӑх тытса пынӑ Александр Седова шаннӑ.
Шупашкар хула администрацине ертсе пыракан ҫынна палӑртмалли комиссире унччен ҫак пукана йышӑннӑ Алексей Ладыковшӑн сасӑлани пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, депутатсем кандидатурӑна паянхи ларура пӑхса тухмалла. Влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн ятне хальлӗхе кӑтартманччӗ-ха, унта тивӗҫе вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Алексей Маклыгин ячех тӑратчӗ.
Пӑрачкав район администрацине паянтан каллех Евгений Лебедев ертсе пырӗ. Вӑл та унччен ҫак тивӗҫе пурнӑҫланӑччӗ.
Юпан 12-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев йӑлана кӗнӗ канашлӑва ирттернӗ. Унта шкулсенче апатлану хакӗ кӑҫалхи 4-мӗш кварталта тата ҫитес ҫулхи пӗрремӗш ҫур ҫулта мӗн чухлӗ хӑпарма пултарассине сӳтсе явнӑ.
ЧР вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, шкулсенчи апатланушӑн тӳлемелли хак ҫулталӑк пуҫланнӑранпа улшӑнман. Хӗрлӗ Чутай районӗнче — 43 тенкӗ, Шупашкарта 84 тенкӗ пулнӑ.
Анчах хальлӗхе палӑртнӑ тӑрӑх, 2016 ҫулхи пӗрремӗш ҫур ҫулта апатлану хакӗ ӳсмелле. Ку 11 муниципалитетра (Улатӑр, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Ҫӗмӗрле, Елчӗк, Тӑвай районӗсенче) 1–5 процент хӑпармалла. Ултӑ муниципалитетра вара (Вӑрнар, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Вӑрмар районӗсенче, Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче) — 5–10 прцент.
Канаш, Шупашкар хулисенче тата Патӑрьел районӗнче апатлану хакӗ 10–15 процент ӳсмелле. 5 муниципалитетра (Йӗпреҫ, Красноармейски, Етӗрне районӗсенче тата Улатӑр, Ҫӗмӗрле районӗсенче) апатлану хакне ӳстерме палӑртман.
Куславкка районӗнчи Карачри ял вулавӑшӗнче Яковпа Мария Ухсайсен музейӗ уҫӑлнӑ. Ырӑ ҫак ӗҫе пуҫаракансем — Ольга Яковлевна Ухсайпа Карачри ял тӑрӑхӗ тесе пӗлтереҫҫӗ вӑл тӑрӑхрисем.
Уява хутшӑннисене Ольга Яковлевна ашшӗпе амӑшӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Яков Ухсай — чӑваш халӑх поэчӗ. Вӑл 60 ытла кӗнеке авторӗ. Унӑн хӑш-пӗр хайлавӗ тӗнчипех сарӑлнӑ: «Тутимӗр», «Кӗлпук мучи», «Чапаевпа тӗлпулни», «Шурӑ хурӑнпа калаҫни», «Ача чухнехи ҫӑлтӑрӑм».
Мария Ухсай повеҫӗсемпе пьесисене те халӑх лайӑх пӗлет. Унӑн чылай драмипе камичӗ куракансен умне тухнӑ.
Уява «Енӗш» фольклор ансамблӗ хӑйӗн юрри-ташшипе илемлетнӗ.
Сӑнсем (25)
Ҫак кунсенче Сӗнтӗрвӑрри районӗнче ватӑ ҫынсен спартакиади иртнӗ. Районсен хушшинче иртнӗ ӑмӑртура ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗн А.Никоноровӑн парнисене ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ.
Ӑмӑрту авӑнӑн 29-мӗшӗнче иртнӗ. Унта спорта юратакан 80 ытла ватӑ ҫын хутшӑннӑ.
Спартакиадӑна уҫнӑ ҫӗре район администрацийӗн элчисем, республикӑри ветерансен канашӗн председателӗ Василий Шоркин, «Раҫҫейри пенсионерсен пӗрлӗхӗн» Чӑвашри уйрӑмӗн ертӳҫи Роза Ракова тата ыттисем хутшӑннӑ.
Спартакиадӑна Сӗнтӗрвӑрри, Куславкка, Вӑрмар, Шупашкар районӗсенчи пенсионерсем хутшӑннӑ. Вӗсем эстафетӑра 200 метр чупса, 25 метр ишсе, теннисла выляса тупӑшнӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене кубокпа, медальпе тата парнесемпе чысланӑ.
Ӗнер, ҫурлан 29-мӗшӗнче, Чӑваш Енре М-7 ҫул ҫинче хӑрушӑ авари пулнӑ. Унта темиҫе ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Ҫав шутра — ачан та.
Авари Куславкка районӗнчи Йӗршер ялӗ ҫывӑхӗнче пулнӑ. Ирхи 6 сехет те 40 минутра федераци ҫулӗн 722-мӗш ҫухрӑмӗнче тӳрех виҫӗ урапа ҫапӑннӑ.
ЧР ШӖМӗн пресс-служби малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, авари «Москвич» водительне пула сиксе тухнӑ. Вӑл ҫул пӑрӑнӑшӗнче транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухнӑ, унта фурӑпа ҫапӑннӑ. «Москвич» ҫапӑннине пула ҫурмаран пайланнӑ, фура вара хирӗҫ килекен ҫул ҫине кӗрсе кайнӑ. Унта вӑл «Москвич» хыҫҫӑн пыракан Chevrolet Lacetti урапа ҫине кӗрсе кайнӑ.
«Москвичра» пыракан ҫынсем — пурте Тутарстанрисем. Виҫӗ аслӑ ҫын тата пӗр ача вырӑнтах вилнӗ. Chevrolet Lacetti урапа водителӗ те сурансене пула ҫавӑнтах куҫне хупнӑ. Унӑн пассажирӗ те вӑйлах аманнӑ, вӑл та пурнӑҫпа сывпуллашнӑ.
Халӗ ӗҫ-пуҫа малалла уҫӑмлатаҫҫӗ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Чӑваш Енре ҫӗрпе усӑ курни мар, усӑ курманни ытларах калаҫтарать тесе хыпарлаҫҫӗ Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗнче. Нумаях пулмасть, акӑ, асӑннӑ управление Патӑрьел районӗнчи Еншик ялӗнчен ҫыру ҫитнӗ, унта усӑ курман ҫӗрсем ҫӑхавланӑ. Хальхи вӑхӑтра лару-тӑрӑва тӗпчеҫҫӗ.
Кунашкал ҫыру Канаш район администрацийӗнчен те пулнӑ: самай пысӑк 5 лаптӑка юхӑнтарса янӑ иккен. Тӗпчев 157,01 гектар ҫинче 5-6 ҫулти йывӑҫ-тӗм кашланине палӑртнӑ.
Пӗтӗмпе вара кӑҫалхи ҫур ҫулта кӑна ҫӗрпе усӑ курманшӑн 26 протокол ҫырма тивнӗ. Ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмен тӗслӗхсем Патӑрьел, Комсомольски, Канаш, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Тӑвай районӗсенче тӗл пулнӑ.
Тӑпрапа тухӑҫлӑ усӑ курмалли пирки калаҫу пуҫарсан вара лаптӑкран хуҫисем хӑйсен ирӗкӗпе «хӑтӑлни» ҫӗнӗлӗх мар ӗнтӗ. Кӑҫал та, акӑ, 119 гектар тӗлӗшпе ҫак ӗҫе Етӗрне, Ҫӗрпӳ, Муркаш районӗсенче пуҫарнӑ.
Рекультиваци туман (сӑмахран, Шупашкар районӗнче), пулӑхлӑ сийе вырӑнтан куҫарнӑ (Шупашкар тата Канаш районӗсенче) тӗслӗхсемпе ҫулсерен кӗрешме тивет-мӗн.
Тӗрӗслевҫӗсем асӑрхаттарнине пурнӑҫланӑ май 644 гектара пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнине те палӑртмалла.
Куславкка районӗнчи Кунер клубӗнче ҫуллахи каникулта ачасемпе ӗҫлеме тӑрӑшаҫҫӗ. Вӗсем шӑпӑрлансене экологи культурипе ҫывӑхрах паллаштарасшӑн тӑрӑшаҫҫӗ.
Акӑ нумаях пулмасть Кунер клубӗнче экологи куравӗ йӗркеленӗ. Ӳкерчӗксене ҫутҫанталӑка упрама вӗрентес темӑпа ҫыхӑнтарнӑ. Вӗсене ачасем хатӗрленӗ.
«Ҫутҫанталӑка упрӑр» курава хутшӑннӑ ӳкерчӗксем кашни хӑйне евӗр илемлӗ пулнӑ. Курав ачасене аталанма пулӑшать. Вӗсен хаклавӗ те ӳсет.
Куравра Даша Карасева, Катя Смолева, Кирилл Кузьмин, Гена Кашаев тата Антонпа Кирилл Черновсем темӑна уҫса пама пултарнӑ.
Ку ыйтӑва ӗнерхи правительство ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ку ыйтупа строительство министрӗ Олег Марков доклад тунӑ.
Пӗтӗмӗшле илсен, вӗсен 54 проценчӗ усӑ курма хатӗррине, юсав пӗлтӗрхинчен лайӑхрах пынине пӗлтернӗ министр. Котельнӑйсене ӗҫе кӗртессипе — Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче, Элӗк, Куславкка, Канаш тата Шупашкар районӗсенче, вӗри шыв парса тӑмалли пӑрӑха юсассипе Элӗк, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри тата Шупашкар районӗсенче графикран юлса пыраҫҫӗ. «Вӑрнар, Йӗпреҫ, Красноармейски, Муркаш тата Етӗрне районӗсенче, Ҫӗмӗрле хулинче ӑна улӑштарма та пуҫламан», — терӗ Олег Иванович», — пӗлтерет ларура пулнӑ Юрий Михайлов журналист.
Ҫуртсене ӗҫмелли шывпа тивӗҫтермелли пӑрӑха ҫӗннипе улӑштарас тӗлӗшпе Улатӑр, Куславкка, Пӑрачкав, Шупашкар, Канаш, Вӑрмар, Елчӗк районӗсенче, Улатӑр, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш тата Ҫӗмӗрле хулисенче кая юлса пыраҫҫӗ-мӗн.
Пурӑнмалли нумай хваттерлӗ ҫуртсене хутса ӑшӑтма хатӗрлессипе Муркаш, Комсомольски, Вӑрмар, Елчӗк районӗсенче лайӑх ӗҫлеҫҫӗ.
-0.7 °C